Αμφίποδα

(amphipoda).Επιστημονική ονομασία αρθρoπόδων μαλακοστράκων που ζουν στις θάλασσες, στις λίμνες, στους ποταμούς, σε αμμώδεις ακτές, σε σπήλαια και σε υγρά μέρη πολλών τροπικών νησιών. Είναι γνωστά περίπου 4.600 είδη. Αφθονούν σε ορισμένες ακτές σε τέτοιο βαθμό, ώστε μπορεί να μετρηθούν 10.000 άτομα μέσα σε έκταση 1 τ. μ. Τα αρθρόποδα αυτά αποτελούν τροφή για διάφορα ασπόνδυλα, ψάρια, πιγκουΐνους και θαλασσοπούλια. Το μήκος του σώματός τους κυμαίνεται από 91 έως 140 χιλιοστά και τα περισσότερα είναι δεινοί κολυμβητές. Έχουν άμισχα μάτια και μακριές και τριχωτές κεραίες. Τα επτά ζευγάρια των θωρακικών ποδών τους χωρίζονται σε δύο ομάδες: τέσσερα ζεύγη κατευθύνονται προς τα εμπρός και τρία προς τα πίσω. Ορισμένα είδη που έχουν στόμα με διατρητικό και μυζητικό χαρακτήρα προσκολλώνται μόνιμα σε διάφορα ασπόνδυλα, όπως σε κνιδόζωα και σπόγγους. Ορισμένα πάλι, όπως οι γαμμαρίδες, είναι επιθετικά. Τα φύλα είναι ξεχωριστά και τα αρσενικά χαρακτηρίζονται από τα μεγαλύτερα γναθοπόδια, με τα oποία αγκαλιάζουν τα θηλυκά κατά τη διάρκεια της γονιμοποίησης. Τα αρσενικά εκτοξεύουν το σπέρμα ή τα σπερματοφόρα (σφαιροειδείς όγκοι που περιέχουν σπέρμα) και γονιμοποιούν τα αβγά των θηλυκών εξωτερικά. Ο αριθμός των αβγών που γονιμοποιείται σε κάθε περίπτυξη ποικίλλει από 1 έως 250. Τα αβγά εκκολάπτονται σε διάστημα 2 έως 59 ημερών και τα νέα άτομα μπορούν να παραμείνουν στον ειδικό μάρσιππο, που βρίσκεται κοντά στη βραγχιακή χώρα, από 2 έως 35 ημέρες. Μετά από 6 έως 9 αλλαγές του εξωτερικού περιβλήματος, που διαρκούν από 1 έως 4 μήνες, τα άτομα ενηλικιώνονται και ζουν πια μόνα τους. Ορισμένα είδη α. που ζουν στα κρύα νερά, φτάνουν σε ηλικία τουλάχιστον ενός έτους ή και περισσότερο. Τα α. υποδιαιρούνται σε τέσσερις υποτάξεις: τους γαμμαρίδες,που είναι και η πιο σημαντική, τους υπερείδες,που είναι επιθετικά ζώα και ζουν στο ανοιχτό πέλαγος, τους καπρελλίδες,που ζουν παρασιτικά μέσα στην αναπνευστική οπή ή την έδρα μεγάλων θαλάσσιων κητών όπως οι φάλαινες και, τέλος, τους ινγκολφιελίδες,που είναι η πιο ολιγάριθμη υπόταξη και περιλαμβάνει άτομα που ζουν κυρίως στα κοιλώματα διαφόρων σπηλαίων. Έχουν βρεθεί επίσης και απολιθωμένα είδη σε στρώματα της Βαλτικής θάλασσας, τα οποία τοποθετούνται χρονικά πριν από 38 έως 43 εκατ. χρόνια.

* * *

τα Ζωολ.

τάξη Μαλακόστρακων Καρκινοειδών που περιλαμβάνει είδη θαλάσσια και τών γλυκέων υδάτων, με μήκος γενικά μικρότερο από 2 εκατοστόμετρα και με σώμα τοξοειδές και πλευρικά πιεσμένο, όπως τουλάχιστον φαίνεται στις τυπικές μορφές, όπως είναι τα γένη Gammarus και Talitrus. Τα Αμφίποδα αποτελούν μια τάξη, συγγενική με την τάξη τών Ισοπόδων.

[ΕΤΥΜΟΛ. < Amphipoda, νεολατιν. επιστημον. όρος, ελληνογενής < αμφι-* + ποῡς, ποδός. Ο ελληνικός όρος πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Μ. Ισηγόνη στο περιοδικό σύγγραμμα «Όμηρος» το 1877].